ضرورت ورود بخش غیردولتی به بهره برداری از شبکه ریلی کشور، شرکت راه آهن به وظیفه تنظیم گری عمل کند - وبلاگ هوانورد

به گزارش وبلاگ هوانورد، کارشناس اقتصاد حمل و نقل گفت: انتقال بهره برداری به بخش غیردولتی و ورود سرمایه به وسیله آن ها، موجب افزایش بهره وری خطوط ریلی، افزایش خدمات و بهبود کیفیت، ایجاد رقابت در میان شرکت های بهره بردار و بازار ریلی، بهره برداری از موقعیت تراز اول ایران در نقشه جهانی و افزایش تراتزیت در شرایط تحریمی خواهد شد.

گروه مالی وبلاگ هوانورد- سینا احدیان؛ از دهه 1980 میلادی، بیشتر کشور های پیشرو در حوزه حمل و نقل ریلی، به منظور افزایش بهره وری در شبکه حمل و نقل ریلی خود، آغاز به اصلاح ساختار کردند که بسته به مدل های اصلاح ساختاری، با توفیقات و شکست های مختلفی همراه بود. این کشور ها به واسطه بهره وری پایین شبکه حمل و نقل ریلی، به اصلاح ساختار ریلی خود احساس احتیاج کردند تا به این واسطه بتوانند مساله پایین بودن عملکرد شبکه ریلی خود را جبران نمایند. پایین بودن عملکرد ریلی در برخی از کشور ها به حدی بود که منجر به ورشکستگی تعداد زیادی از شرکت های ریلی شده بود. عدم برابری عایدی ها در مقایسه با هزینه ها در ساختار ریلی کشور ها موجب شده بود که دولت ها مجبور به پرداخت یارانه و اعطای یاری های حمایتی شوند.

حمایت های دولت موجب کاهش کیفیت خدمات رسانی شد

با این وجود، علی رغم یاری هایی که دولت ها به شبکه حمل و نقل ریلی می کردند، آنچه در عمل اتفاق می افتاد، کیفیت پایین خدمات رسانی و دست نیافتن به اهداف پیش بینی شده عملکردی بود. همین مساله موجب شد که حکمرانان، به فکر تغییر در ساختار و اصلاح نظام ریلی خویش بیافتند. شبیه به همین اتفاق، در شبکه حمل و نقل ریلی ایران نیز رخ داده است. به طوری که علی رغم پرداخت سوبسید های دولتی، شبکه ریلی ایران نه تنها نتوانسته است از نظر عملکردی به اهداف پیش بینی شده در اسناد بالادستی دست یابد، بلکه از منظر شاخص های بهره وری، در سطح نازلی نسبت به سایر کشور های دنیا قرار داشته باشد.

مهمترین چالش راه آهن برای دستیابی به عملکرد مناسب حمل ریلی مطابق با اهداف برنامه ششم توسعه، ساختار حکمرانی غلط آن است. در سال های گذشته مسئله خصوصی سازی در راه آهن به صورت ناقص رخ داد و نتوانست آن گونه که شایسته است، منجر به افزایش بهره وری در شبکه حمل و نقل ریلی کشور گردد.

واگذاری حق بهره برداری از محور های ریلی؛ درمان قطعی و اصلاح ساختار درست

کارشناسان معتقدند راه حل اصلی برای بهبود شرایط فعلی و اصلاح ساختار توام با افزایش بهره وری در شبکه حمل و نقل ریلی کشور، بازگشت به آیین نامه مشخص سهم بهینه بخش دولتی و غیردولتی از فعالیت های راه و راه آهن، مصوب سال 1388 شورای اقتصاد است که مطابق با آن، راه آهن می تواند 100 درصد فعالیت های تصدی گرایانه خود شامل بهره برداری از کشنده های ریلی و بهره برداری از محور های ریلی را به بخش غیردولتی واگذار کند، البته این موضوع مشروط بر آن است که مالکیت خطوط در اختیار راه آهن باقی بماند. با این مدل می توان انتظار داشت که تمرکز شرکت راه آهن بر وظایف تنظیم گری معطوف گردد و بخش غیردولتی با تمرکز جدی، به توسعه و بهبود عملکرد حمل ریلی در کشور بپردازد.

در همین رابطه محمدجواد شاهجویی، کارشناس مسائل مالی و حمل و نقل در مصاحبه با خبرنگار مالی وبلاگ هوانورد گفت: عدم ورود بخش غیردولتی به فعالیت های ریلی به واسطه مهیا نبودن شرایط ورود و مقاومت سیاست گذاران برای اصلاح ساختار غلط راه آهن، منجر به کاهش عملکردی شبکه ریلی کشور شده است. انتقال بهره برداری به بخش غیردولتی و ورود سرمایه به وسیله آن ها، موجب افزایش بهره وری خطوط ریلی، افزایش خدمات و بهبود کیفیت آن، ایجاد رقابت در میان شرکت های بهره بردار و بازار ریلی، انتقال و راهنمایی نقدینگی کشور به حوزه حمل و نقل، بهره برداری از موقعیت تراز اول ایران در نقشه دنیای، افزایش تراتزیت و افزایش دائمی فراوری ناخالص ملی (GDP) در شرایط تحریمی حال حاضر می گردد.

راه حلی برای تمرکز راه آهن بر نقش تنظیم گری

وی اضافه کرد: واگذاری بهره برداری از محور های ریلی به بخش غیردولتی تحت نظارت و تنظیم گری شرکت راه آهن، موثرترین و اجرایی ترین راه حل برای ورود بخش غیردولتی برای اصلاح ساختار حکمرانی راه آهن در ایران است. با این کار، همه مراحل تنو ساختار از جمله مجزاسازی، تنظیم گری و آزاد سازی به درستی صورت می پذیرد و راه آهن در نقش تنظیم گری خود فرو رفته و متمرکز می گردد و از طرفی ورود سرمایه به همراه بخش غیردولتی، منجر به افزایش بهره وری و بالا رفتن کیفیت و خدمات ریلی در محور ها و هم چنین اصلاح ساختار ناحیه بندی موجود در شبکه ریلی می گردد.

این کارشناس مالی تاکید نمود: آنچه اهمیت دارد، آغاز این فرآیند مهم است. لازم است تیم مدیریتی نو شرکت راه آهن، حق بهره برداری از یکی از محور های ریلی را که ضریب اشغال پایینی دارد و افزایش بار در آن خدشه زیادی به سرویس دهی شبکه فعلی نمی کند، به بخش غیردولتی انتقال دهد و بر حسن بهره برداری از آن نظارت نماید. بدون شک، بخش غیردولتی با انگیزه بالایی که دارد، قادر خواهد بود تا به سرعت اندازه عملکرد محور مورد نظر را افزایش دهد. البته ذکر این نکته لازم است که راه آهن می تواند قراردادی کوتاه مدت با بهره برداری ریلی منعقد کند تا در صورت عدم حصول شاخص های بهره برداری مشخص شده و یا ایجاد انحصار، ضمانت اجرایی لازم را در اختیار داشته باشد.