تکرار داستان شهرداری و میراث فرهنگی؛ این بار بازار تهران! - وبلاگ هوانورد

به گزارش وبلاگ هوانورد، چند قدمیِ خیابان مولوی، جایی در نزدیکی های مامن اولیه بانوی هفت هزار ساله تهران، بخشی از تاریخ 100 سال پیش تهران قدیم را حذف کردند تا هر آن چه از محله ای قدیمی به جامانده را در دل تهران قدیم خاک نمایند.

به گزارش وبلاگ هوانورد، انتهای بازارچه عباس آباد، بازارچه حاج قاسم در جنوبی ترین نقطه بازار تهران که مدرنیته چند 10 سال پیش کاربریِ محله ای آن را گرفت، نه تنها سال گذشته خانه ای قاجاری و مدرسه ای از اوایل پهلوی را به عنوان آخرین شاهدانِ تاریخ این بخش از بازار تهران قدیم از دست داد، بلکه کمتر از یک سال پیش نیز به مرور کنلگِ حذف حدود 20 طاق ضربیِ قاجاری در دل این بازار را که در فهرست میراث ملی نیز به ثبت رسیده، زده شد تا مجتمعی تجاری در پنج طبقه با 600 مغازه جای شان را بگیرد و آن طاق ها برخلاف اسناد تاریخی تهران قدیم بالاتر بروند.

در این میان بار دیگر شهرداری منطقه 12 تهران، اداره کل میراث فرهنگی استان و استعلام از آن را نادیده گرفت و براساس تابلوی شناسنامه ای این ساختمانِ در دست ساخت، شروع آن از 16 خرداد 94 شروع شده و قرار است تا 20 خرداد 96 نیز به سرانجام برسد و حالا از پشت سقف های خراب شده می توان اسکلت های آهنی را دید که نصف روشنایی روز را هم بند آورده اند و قرار است غول بزرگ بازار باشند.

هرچند نباید از ذهن دور داشت که این یک اتفاق تکراری در بازار تاریخی تهران است، اتفاقی که به واسطه تکراری بودن اش، شاید دیگر توجه هیچ کس را جلب نکند.

یکی از کسبه بازارچه به وبلاگ هوانورد می گوید: از حدود 6 ماه پیش خانه و مدرسه را تخریب کردند و به مرور به ما نیز مجوز تخریب دادند تا طاق بالای مغازه مان را تخریب کنیم.

یکی دیگر از مغازه داران پوشاک در این بازارچه به وبلاگ هوانورد می گوید: قرار است در این مجتمع 600 مغازه ایجاد نمایند، شش ماه پیش طاق ها را خراب کردند تا پس از ساخت مجتمع تجاری، طاق ها بالاتر رفته و روی آن ها سوار گردد.

او نیز با بیان این که طاق ها را همان 6 ماه پیش تخریب کردند، ادامه می دهد: قرار است این مجتمع دو طبقه در زیر زمین و سه طبقه روی زمین ساخته گردد.

کسبه جوان دیگری که بیشتر دل نگران ایجاد رقابت با 600 مغازه در این بازارچه کوچک است، به وبلاگ هوانورد می گوید: در طول این شش ماه تا کنون هیچ کس از میراث فرهنگی را ندیده است که وارد بازارچه گردد، چون معتقد است اگر کسی از میراث فرهنگی وارد گردد، قطعا بابت تخریب این طاق ها دل نگرانی دارد و برخورد دیگری به جز خوشحالی دارد، اما گویا تازه چند روز است که میراث فرهنگی از این اتفاق آگاه شده است.

او ادامه می دهد: در زمان تخریب طاق ها و شروع ساخت مجتمع، از همه کسبه اجازه دریافتد، همچنین مالک اصلی این مجمتع تجاری تعهد داد که پس از سرانجام کارِ ساخت، بار دیگر سقف ها را می سازد.

وی اما با اشاره به چهار پنج طاقی جدید که طرحی کاملا متفاوت و بیشتر شبیه طاقی های ضربی در مساجد که حدود 100 متر دورتر از طاق های قدیمی و نیمه مخروبه است، بیان می نماید: قرار است با سرانجام ساخت مجتمع، آن نمونه طاقی ها از نیمه مجتمع ساخته گردد.

به گزارش وبلاگ هوانورد، تفاوت ساخت دو طاقی در بازارچه و ارتفاعی که طاقی نمونه با طاقی به جامانده از دوره قاجار دارد را به راحتی می توان در بن بست شهید رضایی در انتهای بازارچه حاج قاسم دید. طاقی که بیشتر شبیه یک جسم بزک زده است تا اقدامی معمارانه و فنی که بتواند دست کم آن طرح را به نمونه قدیم خود شبیه کند.

یکی از قدیمی های بازارچه که از بچگی در این محله رشد نموده و امروز هم در آن جا کار می نماید، به وبلاگ هوانورد می گوید: پیش از این بخشی از فضایی که در حال تبدیل به ساختمان است یک مدرسه دخترانه بود و بخش دیگرش خانه ای از حدود 100 سال پیش بود، اتفاقات محوی از دوران کودکیم از مدرسه و خانه قدیمی اش دارم. آن خانه ای ارزشمند بود، سردرش را هنوز به خاطر دارم.

او که حدود 65 سال سن دارد، ادامه می دهد: اینجا خانه های قدیمی زیادی بود، اما هیچ کدام دیگر نیستند و امروز فقط یک یا دو خانوار در این بازارچه زندگی می نمایند، همه کوچه ها و بن بست هایش به کارگاه، مغازه و انبار تبدیل شده اند.

حرف هایی که مخالف اعمالشان است

مهدی معمارزاده، کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران در این زمینه به وبلاگ هوانورد می گوید: در تخریب این طاق ها که هیچ عیب و ایرادی نداشتند، شهرداری مکلف بوده است از میراث فرهنگی استعلام کند، کاری که انجام نداد.

او با بیان این که متاسفانه شهرداری به طور مستقیم وارد عمل شد، بیان می نماید: اقدامات ناهماهنگ شهرداری به نادیده دریافت قانون میراث فرهنگی، از نظر حقوقی قابل پیگیری است، چون طبق مواد 558 تا 562 قانون مجازات اسلامی مربوط به میراث فرهنگی هر گونه صدمه زدن به بناهای تاریخی جرم محسوب می گردد و قانونگذار برای این جرم مجازات هایی را در نظر گرفته است.

وی با تاکید بر این که این بخش از بازار تهران حدود 15 سال پیش به طور کامل مرمت شد، اضافه می نماید: در شرایطی که شهرداری از همکاری با میراث فرهنگی و حفظ بافت های تاریخی صحبت می نماید، رفتارهای کاملا خلاف حرف هایشان دارند.

معمارزاده ایجاد طاقی های جدید با طراحی کاملا متفاوت با طاق های گذشته و البته در ارتفاعی بالاتر از طاق های قاجاری را اقدامی کاملا غیرممکن می داند و بیان می نماید: این بازار مانند دیگر بخش های بازار تاریخی تهران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و دارای ضابطه است. همچنین طاق های بازارچه که در گذشته در یک طبقه ساخته شده اند از معدود طاق هایی هستند که به شکل اولیه مرمت و بازسازی شده اند.

این مدرس دانشگاه این نوع طاق تاریخی در بازار تهران را نشان از رعایت فرم و قالب انسانی در بازار می داند که عرض و ارتفاع آن با یکدیگر متناسب هستند و بیان می نماید: این که بخواهند برای ساخت یک مجتمع این فرم را بهم زده و آن را نادیده بگیریم، هویت معماری بازار را نادیده گرفته ایم، آن هم به خاطر منافع شخصی و سلیقه ای که هویت ملی را فدای منافع اشخاص می نماید.

پیگیری حقوقی میراث تهران از شهرداری منطقه 12

وجیهه قاسمی، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران به دنبال درخواست خبرنگار وبلاگ هوانورد از سپیده سیروس نیا، معاون میراث فرهنگی تهران درباره اقدامات مورد احتیاج در این بازارچه و پس از تخریب 20 تاقی قاجاری پرسید.

او در این زمینه می گوید: معاون میراث فرهنگی به دنبال ارزیابی یک خانه تاریخی در بازارچه حاج قاسم به این منطقه می رود که نا گهان با تخریب این تاق ها روبرو می گردد و همان روز پیگیر این تخریب از شهرداری منطقه 12 تهران می گردد.

قاسمی بیان می نماید: شهرداری در پاسخ به نامه میراث فرهنگی استان تهران اعلام نموده است، بخشی از طاق ها توسط شهرداری تخریب شده و بخش دیگر را خود مردم به دلایل واهی تخریب نموده اند، چون این اقدام را توسط شهرداری دیده اند.

وی ادامه می دهد: با توجه به پیگیری هایی که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران از شهرداری منطقه 12 درباره تخریب های این بازارچه تاریخی انجام داده است و شهرداری جواب درستی نسبت به این تخریب ها نداده است، بخش حقوقی این اداره کل در یکی دو روز آینده از این تخریب شکایت می نماید.

عکس و گزارش از سمیه ایمانیان - خبرنگار وبلاگ هوانورد