بازار کار رشته شیمی
به گزارش وبلاگ هوانورد، رشته شیمی یکی از رشته های شناور است و دانش آموز می تواند از رشته های تجربی و ریاضی، این رشته را برای ادامه تحصیل در دانشگاه انتخاب کند. تحصیلات دانشگاهی در این رشته، علم شیمی و هر نوع واکنش شیمیایی را که در دنیای پیرامون به وقوع می پیوندد، به دانشجو آموزش می دهد. این علم، گستره ای وسیع از اتم ها و واکنش های بین آن ها، تا درشت مولکول ها و تمام ساختارهای زنده و غیرزنده ای که در اطراف خود می بینیم را شامل می گردد. در این مطلب قصد داریم بیشتر با این رشته آشنا شده و گرایش ها، دروس و همچنین بازار کار رشته شیمی را آنالیز کنیم؛ با ما همراه باشید.
بازار کار رشته شیمی
برای موفقیت در بازار کار رشته رشته شیمی، مهارت هایی از قبیل قدرت تجزیه و تحلیل بالا، علاقه بی انتها به شیمی اتم ها و مولکلول ها، قدرت درک و تصور بالا، توانایی تحلیل اطلاعات و … احتیاج است. همچنین با توجه به این که رشته شیمی در مقاطع پایین تر بازار کار چندان جالبی ندارد، باید توانایی و علاقه به تحصیل در مقاطع بالاتر نیز در فرد وجود داشته باشد.
1. بازار کار رشته شیمی در مقطع کارشناسی
فارغ التحصیل مقطع کارشناسی شیمی می تواند در آزمایشگاه های کنترل کیفیت کارخانه های فراوریی مشغول به کار گردد. کار در آزمایشگاه های کنترل کیفی در صنایع داروسازی و صنعت غذا نیز یکی دیگر از فرصت های شغلی برای فارغ التحصیلان شیمی است. همچنین فارغ التحصیلان کارشناسی شیمی می توانند در آزمون های استخدامی آموزش و پرورش شرکت نموده و در صورت قبولی، به عنوان معلم مشغول به تدریس شیمی در مدارس شوند.
2. بازار کار رشته شیمی در مقطع کارشناسی ارشد
فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد شیمی علاوه بر شغل های مذکور، می تواند در آزمایشگاه های تحقیقاتی مشغول شده و طرح های پژوهشی را به عهده بگیرد. همچنین تدریس در دانشگاه های غیرانتفاعی نیز می تواند یکی دیگر از فرصت های شغلی برای او به شمار آید.
3. بازار کار رشته شیمی در مقطع دکتری
علاوه بر مشاغلی که در بخش های قبل معرفی گردید، مشاغل ریاست آزمایشگاه کنترل کیفی و تدریس در دانشگاه ها به عنوان هیات علمی نیز می توانند در حیطه فرصت های شغلی فارغ التحصیل دکترای شیمی قرار بگیرند. همچنین کارآفرینی و تاسیس شرکت های دانش بنیان فراوری یا تجارت مواد و دستگاه های شیمیایی نیز فرصتی خوب برای این افراد به شما می رود.
میزان درآمد فارغ التحصیلان رشته شیمی
سطح درآمد دانش آموختگان این رشته با توجه به مدرک تحصیلی و میزان تجربه متفاوت است.
1. درآمد کارشناس و کارشناس ارشد شیمی
درآمد کارشناسان و کارشناسان ارشد شیمی، ماهانه در حدود 1 و نیم تا 2 و نیم میلیون تومان است. البته با افزایش تجربه و مهارت ها امکان افزایش درآمد وجود دارد.
2. درآمد در سطح دکتری
دارندگان مدرک دکترا با توجه به این که به عنوان هیات علمی مشغول به کار شوند، یا پست های ریاستی به عهده بگیرند و یا کارآفرین باشند و … میزان حقوقی متفاوت دریافت می نمایند که معمولا بیشتر از حقوق یک کارشناس شیمی خواهد بود.
گرایش های رشته شیمی
رشته شیمی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به چند گرایش مختلف تقسیم می گردد که به توضیح زیر هستند.
1. گرایش های مقطع کارشناسی
این رشته در مقطع کارشناسی به دو گرایش زیر تقسیم می گردد:
- شیمی کاربردی
- شیمی محض
شیمی کاربردی
گرایش کاربردی و محض، تفاوت های کوچکی با یکدیگر دارند که در چند واحد درسی خلاصه می گردد. گرایش کارشناسی شیمی کاربردی، شیمی را کمی کاربردی تر به دانشجویان آموزش می دهد و آن ها برای کار در صنعت و استفاده از بعضی دستگاه های تجزیه و تحلیل شیمیایی آماده می نماید.
شیمی محض
گرایش شیمی محض همانطور که از نام آن پیداست، شیمی صرف بوده و مخصوص شیفتگان علم شیمی است. البته این به معنای عدم وجود فرصت شغلی برای آن ها نیست و بازار کار رشته شیمی در هر دو گرایش تقریبا برابر است.
2. گرایش های کارشناسی ارشد
رشته شیمی در مقطع کارشناسی ارشد شامل گرایش های زیر است:
شیمی آلی | شیمی پلیمر | آموزش شیمی |
شیمی معدنی | شیمی کاربردی | شیمی پیشرانه ها |
شیمی تجزیه | نانو شیمی | شیمی دریا |
شیمی فیزیک | فیتو شیمی | - |
شیمی آلی
این گرایش شیمی مولکول های آلی را به دانشجویان آموزش می دهد. مولکول های آلی بیشتر در ساختار داروها و سموم دیده می شوند.
شیمی معدنی
شیمی معدنی علم بررسی اتم ها و مولکول های طبیعت است و بیشتر روی مطالعه آلاینده های محیط زیست و روش های حذف آن ها به وسیله شیمی معدنی متمرکز است.
شیمی تجزیه
شیمی تجزیه یعنی شیمی آنالیتیکال؛ شیمی بررسی و اندازه گیری مواد. دانشجویان این گرایش یاد می گیرند که چگونه با دستگاه های بررسی و اندازه گیری، درصد مواد موجود در نمونه های شیمیایی را اندازه بگیرند.
شیمی فیزیک
در این گرایش علم شیمی و فیزیک با یکدیگر ادغام شده و رشته ای سخت را به وجود آورده اند! شیمی فیزیک به بررسی واکنش های شیمیایی از بُعد فیزیکی می پردازد.
شیمی پلیمر
شیمی پلیمر به دانشجویان علم درشت مولکول ها را آموزش می دهد. درشت مولکول ها، مولکول های عظیمی هستند که از اتصال مولکول های کوچک حاصل شده اند؛ مانند انواع پلاستیک ها و تیوب ها.
شیمی کابردی
این گرایش تا حدودی مشابه رشته مهندسی شیمی است و کار با دستگاه های عظیم صنعتی را به دانشجویان آموزش می دهد.
نانو شیمی
نانو شیمی دقیقا نقطه مقابل گرایش شیمی پلیمر است. از این جهت که علم مطالعه شیمی در حد نانومتر بوده و واکنش های بین ذارت نانومتری در شیمی را مطالعه می نماید.
فیتو شیمی
گرایش فیتو شیمی به منظور مطالعه شیمی گیاهان و چگونگی استخراج از آن ها و همچنین تاثیری که در واکنش های شیمیایی و سلامت انسان دارند، ایجاد شده است.
آموزش شیمی
این گرایش، مهارت های تدریس علم شیمی را به دانشجویان آموزش می دهد.
شیمی پیشرانه ها
پیشرانه ها موادی پرانرژی (سوخت و اکسنده) هستند که برای یکنواخت و کم خطرتر کردن سوخت موشک ها و صنایع مشابه استفاده می شوند.
شیمی دریا
شیمی دریا به منظور مطالعه روی اقیانوس ، شیمی آلودگی های دریا، ژئوشیمی دریا و … ایجاد شده است.
نکته ای قابل ذکر این است که فارغ التحصیلان کارشناسی شیمی می توانند در کنکور کارشناسی ارشد وزارت بهداشت شرکت نموده و در رشته های زیر مشغول به تحصیل شوند. بازار کار رشته شیمی در بعضی گرایش های وزارت بهداشت نسبتا بهتر است.
- شیمی دارویی
- بیوشیمی
- سم شناسی
- علوم و صنایع غذایی
- کنترل مواد خوراکی و آشامیدنی
- مهندسی بهداشت محیط
- مدیریت پسماند
- مهندسی بهداشت حرفه ای
- بهداشت و ایمنی مواد غذایی
- ترکیبات طبیعی و دارویی دریایی
- نانوتکنولوژی پزشکی
3. گرایش های مقطع دکتری
دکترای شیمی شامل گرایش های زیر است:
- شیمی تجزیه
- شیمی کاربردی
- شیمی معدنی
- شیمی فیزیک
- شیمی آلی
- شمی پلیمر
- نانوشیمی؛ نانوشیمی در مقطع دکترا شامل 4 گرایش زیر است:
- نانو نظری
- نانو معدنی
- سوپرا ملکول
- نانو پلیمر
مهاجرت به وسیله رشته شیمی
علوم پایه معمولا در کشورمان مورد بی لطفی قرار گرفته و فارغ اتحصیلان آن اغلب یا به تدریس در مدارس مشغول هستند و یا به فکر مهاجرت. هر چند که فکر مهاجرت چندان بی جا نیست. چراکه ارزش علوم پایه در خارج از ایران بسیار بیشتر است. کشورهایی مانند کانادا، اتریش و … بیشترین مهاجرین دانشگاهی ایرانی را در علوم پایه پذیرا هستند. البته با توجه به محدودیت ها و تحریم های اخیر، مهاجرت نیز با سختی های متعددی روبه رو است.
لیست دروس رشته شیمی
رشته شیمی در اغلب دانشگاه های کشور در هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تدریس می گردد.
1. لیست دروس مقطع کارشناسی
همانطور که گفتیم شیمی کاربردی و محض در مقطع کارشناسی تنها در تعدادی از دروس تخصص با یکدیگر متفاوت هستند. این دروس را به تفکیک در جدول زیر آورده ایم. مقطع کارشناسی شیمی شامل 135 واحد به توضیح زیر است:
دروس عمومی | دروس پایه | دروس تخصصی شیمی کاربردی |
فارسی عمومی | ریاضی عمومی 1 و 2 | اصول محاسبات شیمی صنعتی |
زبان خارجی عمومی | شیمی عمومی 1 و 2 | شیمی صنعتی 1 و 2 |
تربیت بدنی 1 و 2 | فیزیک عمومی 1 و 2 | شیمی سبز و محیط زیست |
دانش خانواده و جمعیت | آمایشگاه شیمی عمومی 1 و 2 | شیمی پلیمر |
درس های عمومی معارف اسلامی (12 واحد) | آزمایشگاه فیزیک عمومی 1 و 2 | نانوشیمی |
دروس اصلی | متون علمی شیمی | |
زبان تخصصی شیمی | ریاضی در شیمی | اصول تصفیه آب و پساب های صنعتی |
شیمی آلی 1 و 2 و 3 | آزمایشگاه شیمی آلی 1 و 2 | کارآموزی |
شیمی تجزیه 1 و 2 و 3 | آزمایشگاه شیمی تجزیه 1 و 2 و 3 | دروس تخصصی شیمی محض |
شیمی فیزیک 1 و 2 و 3 | آزمایشگاه شیمی فیزیک 1 و 2 | اصول صنایع شیمیایی |
شیمی معدنی 1 و 2 و 3 | شیمی معدنی 1 و 2 | شیمی آلی فلزی |
شناسایی ترکیبات آلی | آزمایشگاه شناسایی ترکیبات آلی | مبانی شیمی کوانتوم |
روش های جداسازی در شیمی تجزیه | ایمنی در آزمایشگاه | شیمی فیزیک آلی |
گرافیک و نقشه خوانی | کارگاه یا شیشه گری | طیف سنجی مولکولی |
2. لیست دروس مقطع کارشناسی ارشد
دروس کارشناسی ارشد شیمی در گرایش های مختلف به توضیح زیر است:
شیمی آلی | شیمی تجزیه | شیمی فیزیک |
شیمی آلی پیشرفته | الکتروشیمی تجزیه | شیمی فیزیک پیشرفته |
سنتز مواد آلی | روش های فیزیکی و شیمیایی جداسازی | ترمودینامیک آماری |
طیف سنجی مواد آلی | طیف بینی اتمی تجزیه ای | مکانیک کوانتوم |
سمینار | سمینار | سمینار |
12 واحد از دروس اختیاری زیر | 12 واحد از دروس اختیاری زیر | 12 واحد از دروس اختیاری زیر |
شیمی دارویی پیشرفته | طیف بینی مولکولی تجزیه ای | طیف سنجی مولکولی |
شیمی هتروسیکل | کروماتوگرافی | شیمی سطح و حالت جامد |
فوتوشیمی | الکتروشیمی صنعتی | سینتیک و دینامیک شیمیایی |
شیمی آلی صنعتی | کاربرد روش های محاسباتی در شیمی تجزیه | ریاضیات در شیمی فیزیک |
شیمی و سینتیک پلیمرزاسیون | کاربرد روش های کمومتری | شیمی محاسباتی |
بیوشیمی آلی | آشنایی با صنایع شیمیایی ایران | شیمی فیزیک پلیمرها |
آشنایی با صنایع شیمیایی ایران | - | آشنایی با صنایع شیمیایی ایران |
شیمی معدنی | شیمی کاربردی | فیتو شیمی |
شیمی معدنی پیشرفته | پدیده های انتقال | شیمی ترکیبات طبیعی |
سینتیک و ترمودینامیک واکنش های معدنی | واکنش گاه ها | شیمی آلی پیشرفته |
طیف بینی معدنی | طراحی آزمایش و افزایش مقیاس فرآیندها | روش های جداسازی و شناسایی ترکیبات طبیعی |
سمینار | سمینار | گیاه شناسی دارویی |
12 واحد از دروس اختیاری زیر | 12 واحد از دروس اختیاری زیر | آزمایشگاه گیاه شناسی دارویی |
سنتز مواد معدنی | طراحی بیوراکتورها | سمینار |
شیمی فیزیک معدنی | کنترل فرآیند شیمیایی | 9 واحد از دروس اختیاری زیر |
شیمی هسته ای | کاتالیزورهای صنعتی | شیمی دارویی پیشرفته |
شیمی آلی فلزی پیشرفته | انرژی های تجدیدپذیر | شیمی هتروسیکل |
پلیمرهای کئوردیناسیونی | مواد فعال صنعتی | شیمی فرآوری روغن های اسانسی |
نظریه گروه | داروسازی صنعتی | سنتز مواد آلی |
شیمی سوپرا مولکول | فرآیندهای نفت و پتروشیمی | روش های سنتز ترکیبات طبیعی |
بلورشناسی | شیمی و فناوری پلیمرها | کروماتوگرافی |
آشنایی با صنایع شیمیایی ایران | شیمی سموم و دفع آفات | شیمی تجزیه پیشرفته |
شیمی پلیمر | شیمی و فناوری پوشش و چسب | روش های سنتز نانو مواد |
شیمی و فناوری پلیمرها | فرآیندهای تصفیه آب و پساب | فارماکولوژی |
شیمی و سینتیک پلیمریزاسیون | الکتروشیمی صنعتی | بیوشیمی گیاهی |
شناسایی پلیمرها | زیست فناوری | آشنایی با صنایع شیمیایی ایران |
سمینار | صنایع آلی و دارویی | نانو شیمی |
12 واحد از دروس اختیاری زیر | صنایع معدنی | روش های سنتز نانومواد |
شیمی فیزیک پلیمرها | شیمی و فناوری روان سازها | شناسایی و مشخص ساختار نانو مواد |
بازیابی پلیمرها | خوردگی و انتخاب مواد | شیمی سطح و حالت جامد |
پلیمرهای طبیعی | - | سمینار |
سنتز پلیمر | - | 12 واحد از دروس اختیاری زیر |
شیمی و فناوری پوشش چسب | - | شیمی نظری نانوساختار |
تخریب و پایداری پلیمرها | - | شیمی سُل ژِل |
آشنایی با صنایع شیمیایی ایران | نانو مواد معدنی | |
- | - | شیمی سوپرا مولکول |
- | - | کاربرد سونوشیمی در سنتز نانومواد |
- | - | آشنایی با صنایع شیمیایی ایران |
3. لیست دروس مقطع دکتری
تمام گرایش های شیمی در مقطع دکتری 36 واحد درسی است که شامل 12 واحد دروس نظری و 24 واحد رساله (انتها نامه) می گردد.
شیمی آلی | شیمی تجزیه | شیمی پلیمر |
NMR پیشرفته | روش های نوین در الکتروشیمی | شیمی فیزیک پلیمرها |
سنتز پیشرفته مواد آلی | طیف بینی تجزیه ای پیشرفته | سنتز و سینتیک پلیمرها |
حد واسط های فعال | شیمی تجزیه در محلول های غیرآبی | فناوری های پلیمرها |
انتخاب 3 واحد از دروس اختیاری زیر | روش های نوین فیزیکی و شیمیایی جداسازی | انتخاب 3 واحد از دروس اختیاری زیر |
مباحثی در استریوشیمی | انتخاب 3 واحد از دروس اختیاری زیر | شیمی و فناوری اصلاح پلیمرها |
شیمی حالت برانگیخته | لیزر و کاربرد آن شیمی تجزیه | شیمی و فناوری کامپوزیت های پلیمری |
شیمی فیزیک آلی پیشرفته | کاربرد روش های آماری در شیمی تجزیه | پلیمرهای معدنی |
شیمی آلی زیستی | روش های نوین تجزیه دستگاهی | مباحث پیشرفته در پلیمرها |
طراحی و سنتز دارو | مباحث پیشرفته در شیمی تجزیه | - |
شیمی فیزیک | الکتروشیمی در محلول های غیرآبی | - |
مکانیک کوانتومی پیشرفته | کاربرد کامپیوتر، الکترونیک و آمار در شیمی تجزیه | - |
مکانیک آماری پیشرفته | نانوالکتروشیمی | - |
ترمودینامیک و مکانیک آماری غیرتعادلی | کاربرد موارد نانوساختار در جداسازی و استخراج | - |
انتخاب 3 واحد از دروس اختیاری زیر | نانومواد در حسگرها و زیست حسگرها | - |
طیف سنجی مولکولی پیشرفته | - | - |
مباحث پیشرفته در شیمی فیزیک | - | - |
ریاضیات پیشرفته در شیمی فیزیک | - | - |
شیمی محاسباتی پیشرفته | - | - |
شیمی کلوئید و سطح | - | - |
شیمی کاربردی | شیمی معدنی |
پدیده های انتقال پیشرفته | ساختار و پیوند در ترکیبات معدنی |
فرآیندهای شیمیایی و طراحی راکتور پیشرفته | شیمی فلزات واسطه |
روش های جداسازی و خالص سازی صنعتی | کاتالیزگرهای همگن و ناهمگن |
انتخاب 3 واحد از دروس اختیاری زیر | مشخص ساختار با پراش پرتو ایکس |
طراحی و کاربرد کاتالیزگرهای بستردار | انتخاب 3 واحد از دروس اختیاری زیر |
سنتزهای برگزیده کاربردی | مهندسی بلور |
آنزیم های صنعتی | روش های طیف بینی کاتالیزگرها |
شیمی و فناوری روان سازها | فوتوشیمی ترکیبات معدنی |
روش های شیمیایی لایه نشانی | الکتروشیمی ترکیبات معدنی |
فناوری های نوین پالایش و تبدیل گاز | زیست شیمی معدنی |
فناوری های نوین پالایش و تبدیل نفت | پلیمرهای معدنی |
طراحی تصفیه خانه آب و فاضلاب | مباحث پیشرفته در شیمی معدنی |
شبیه سازی فرآیندهای شیمیایی | - |
مواد افزودنی و اصلاح نماینده های صنعتی | - |
طراحی فرآیندهای شیمیایی | - |
غشاها و فرآیندهای غشایی | - |
سنتز و سینتیک پیشرفته پلیمرها | - |
فناوری های پیشرفته پلیمرها | - |
نانوپلیمر | سوپر مولکول |
مباحثی در نانوشیمی و نانوفناوری | مباحثی در نانوشیمی و نانوفناوری |
انتخاب 3 واحد از دروس زیر | انتخاب 3 واحد از دروس زیر |
شیمی فیزیک پیشرفته پلیمرها | NMR پیشرفته |
سنتز و سینتیک پیشرفته پلیمرها | سنتز پیشرفته مواد آلی |
فناوری های پیشرفته پلیمرها | حدواسط های فعال |
انتخاب 6 واحد از دروس اختیاری زیر | انتخاب 6 واحد از دروس اختیاری زیر |
نانوفناوری پلیمرها | شیمی سوپرامولکول |
نانوکامپوزیت های پلیمری | نانوساختار های خودآرا |
نانوفناوری غشاها | نانوداروها و سامانه های انتقال دارو |
مباحث پیشرفته در نانوپلیمرها | نانوبیوفناوری پیشرفته |
پلیمرها در سطح و لایه های مرزی | مباحثی در نانوشیمی |
نانوداروها و سامانه های انتقال دارو | نانونظری |
نانومعدنی | مباحثی در نانوشیمی و نانوفناوری |
مباحثی در نانوشیمی و نانوفناوری | انتخاب 3 واحد از دروس زیر |
انتخاب 3 واحد از دروس زیر | مکانیک کوانتومی پیشرفته |
ساختار و پیوند در ترکیبات معدنی | مکانیک آماری پیشرفته |
شیمی فلزات واسطه | ترمودینامیک و مکانیک آماری غیرتعادلی |
کاتالیزگرهای همگن و ناهمگن | انتخاب 6 واحد از دروس اختیاری زیر |
مشخص ساختار با پراش پرتو ایکس | مکانیک آماری سیستم های ناهمگن |
انتخاب 6 واحد از دروس اختیاری زیر | نانوشیمی فیزیک محاسباتی |
مواد نانومتخلخل | مباحث پیشرفته در نانوشیمی نظری |
مباحث پیشرفته در نانومواد معدنی | - |
نانوکاتالیزگرهای معدنی | - |
روش های سنتز نانومواد معدنی | - |
کاربرد نانومواد معدنی در انرژی های نو | - |
نانومواد در شیمی سبز | - |
سخن انتهای
در این مطلب در رابطه با گرایش ها، دروس و بازار کار رشته شیمی صحبت کردیم. همانطور که گفتیم بازار کار این رشته در ایران شرایط خوبی ندارد. اما در صورتی که شرایط مهاجرت محقق گردد، امکان تحصیل و کار به وسیله این رشته می تواند در خارج از کشور به خوبی مهیا باشد.
اگر به کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با سایر رشته ها نیز علاقمند هستید، می توانید با رشته های زبان و ادبیات انگلیسی، ریاضیات و کاربردها، تاریخ، فسلفه، ژنتیک و ژئوموفولوژی در انگیزه آشنا شوید. در نهایت بسیار راضی می شویم اگر نظرات و پیشنهادات خود را با ما و دیگر همراهان انگیزه به اشتراک بگذارید.
منبع: مجله انگیزه